Agos'un önü

Karin Karakaşlı'nın konuşmasının tam metni:

19 Ocak bir anma günü değil. Hiçbir zaman da olmadı. Zaten bu topraklarda ayrı ayrı yaşatılmış ne kadar acı varsa, hiçbirinin anma günü olmadı. Herkes acısının yaşatıldığı o tarih geldiğinde, kendince, bir başına kahroldu.
Sonra 23 Ocak günü geldi. Bundan beş yıl önceydi. ‘Türklüğü tahkir ve tezyif’ten mahkûm edilen, Türk düşmanı ilan edilen bir Ermeni gazetecinin cenazesi hepimizi buluşturdu. Çünkü Hrant Dink bu ülkenin bütün acılarının dermanına talipti. Onu güpegündüz, şimdi durduğumuz bu kalabalık Halaskargazi Caddesi üzerinde sırtından vurdular. Hepimizi de o cinayete görgü tanığı kıldılar.
O cenaze gününde 1915′i, Dersim’i, Maraş’ı, Çorum’u, tekmil faili meçhulleri, ihtilalleri, olağanüstü halleri, bitmek bilmez darbe girişimlerini buluşturduk. Kompartıman usulü ayrı ayrı yaşamamız buyrulmuş ne varsa, bir kıldık. Büyük oyunu onun birleştirici ruhuyla bozduk.
Onu bir kez de öldürmediler sevgili canlar. Önce Sabiha Gökçen haberi üzerine Genelkurmay’ın bildirisiyle öldürdüler. İstanbul valiliğinde MİT mensuplarınca tehdit edilirken öldürdüler. Hrant Dink’i, barış yolunu gösteren yazılarından cımbızladıkları, cümlelerle Türk düşmanı” ilan ederek öldürdüler. Her yazıya, her söyleşiye nefes tüketir, kendini izaha mecbur hissederken öldürdüler. Agos’un önünde “Hrant Dink bundan sonra bütün öfkemizin ve nefretimizin hedefidir” diye bağırırlarken öldürdüler. Mahkemeden mahkemeye koşturtur, bilirkişi raporuna rağmen ısrarla mahkûm ederken ve o mahkûmiyeti onaylamakta beis görmezken öldürdüler. Kendisi yetmezmiş gibi oğlunu ölümle tehdit ederken ve kimbilir daha ona, bizlere hiç söylemediği neler neler yaşatırken öldürdüler.
Gerisi de çorap söküğü gibi geldi. Silinen telefon görüşmeleri, karartılan deliller, gizlenen bilgiler, imha edilen raporlar, başlatılmayan ya da kapatılan soruşturmalar, zamanaşımından aklanan istihbarat memurları birbirini izledi.
Başta Veli Küçük ve Kemal Kerinçsiz olmak üzere Ergenekon sanığı pekçok ismin daha Hrant Dink sağken, mengeneye dönüşen yargı süreci ve linç kampanyalarını hazırladıkları biliniyordu. Derken Kafes eylem planı da ortaya çıktı. Gel gör ki, bu davanın Ergenekon ile bağlantısı bir türlü kurulamadı.
Dört yanımızdan yalanlarla sardılar sarmaladılar bizi. Tam beş yıldır böyle bu. En sonunda iki kişi verdiler elimize. Bununla yetinin dediler. Yeter de artar hepinize.
Ortada zaten silahlı terör örgütü olmadığına göre onun yöneticisi ve üyeleri de yok. Ve beraat eden Erhan Tuncel’in hemen o akşam tahliyesi öyle büyük bir aciliyet ki, telaşta bir sanıkla ilgili hüküm kurmayı unutmuşlar. Tuncel şimdi ilim irfana adanmak üzere taze bir üniversite adayı. Böyle gözümüze baka baka, yangından mal kaçırır gibi verdiler bu kararı. Müdanaasızlığı da onun arkasındaki devasa korkuyu da gördük. Devlet çıplak dedik. Devlet çıplak.
İyelik eki kolay kullanılmıyor. Burası benim ülkem de bu devlete benim devletim diyebilir miyim? Cumhurbaşkanım, Başbakanım, Bakanlarım, Hükümetim, Muhalefetim, Meclisim… Böyle diyebilmek için tek bir seçeneğim var. Bu kepazeliğe bir son verin artık. Yargıtay, cinayete giden süreçteki rolüne inat, bir kez de adalet adına temyiz mekânı olsun. Bunları yapmak borçtur, yükümlülüktür, şarttır. Çünkü bize yaşatılan ‘ayıptır, zulümdür, günahtır.’
Hrant Dink’i hepimiz kaybettik ama biz Ermeniler için onun kaybı takdir edersiniz ki başka bir yoksunluk. 1915′te Anadolu’da kafilelerce insan aç-susuz çölün ortasına sürülmeden önce bir Nisan günüyle 250′ye yakın Ermeni aydın Haydarpaşa Garı’ndan trenlere konup Ayaş’a sürgüne gitti. İçlerinden sadece birkaçı geri dönebildi.
Anlayacağınız önce sesimizi aldılar elimizden. Bu insanlar Osmanlı Meclisinde mebustu, yazardı, gazeteciydi, çevirmendi, doktordu, avukattı. Ermeni halkına hizmet kadar Osmanlılığa inanır, Meşrutiyet sonrası bayram geleceğini sanırdı. Öyle olmadı. Bugün burada içlerinden birkaçının adını anacağım. İsmi çağrılan duyar, gelir, ‘Burada’ der: Rupen Sevag, Siamanto, Taniel Varujan, Diran Kelekyan, Yerukhan, Rupen Zartaryan, Hampartsum Boyacıyan, Sımpad Pürad, Khyan Parsekhyan, Krikor Zohrab… Hrant Dink bu aydınların son halkasıdır. O yüzden de 2007, 1915′e geri ışınladı hepimizi. Demek hâlâ hakkıyla Ermeni ve bir o kadar da yurtsever olan bir insanı öldürmek bu kadar kolaydı. Bu kadar mübahtı
Tarihi inkâr ede ede geldik bu noktaya dayandık. Şu kaldırıma dikilen taş, Hrant Dink kadar diğer bütün susturulmuş aydınların ve isimsiz mezarsız kurbanların da simgesi olsun.
Bu son kararla birlikte şimdi bir kez daha 19 Ocak 2007 cinayet günündeyiz. Hrant Dink operasyonlarla daraldığımız, komplolarla bunaldığımız bugünlerde özellikle yanyana görmek isterdi hepimizi. Anlaşılan o ki koca bir devlet böyle bir Ermeni vatandaşının yaşamıyla da ölümüyle de ne yapacağını bilemedi. Şimdi biz ona öğreteceğiz hep birlikte demek ki.
Dosya kapandı diyorlar bize. Kapandı mı bu dosya? Hrant Dink dosya değil ki kapatasın, o bir yara… Artık köprüden önceki son çıkıştayız. Oradan hakkıyla geçmeden tamamlanacak ödeşme, kurulacak düş, inanılacak adalet, yaşanacak memleket yok. Öbür türlüsü sadece yalan olur ve bir gün başımıza yıkılır. Altında kalırız hep birlikte.

O yüzden gün, sadece söz söylemek değil söz vermek zamanı.

Söz verelim mi birbirimize? Bu dava daha bitmedi.

Söz verelim mi birbirimize? İnsanlık daha ölmedi.

Söz verelim mi birbirimize? Devlet daha hesabını vermedi.

Sözümüz söz olsun. Bu adaletsizlikle yaşamak hepimize haramdır. Aksi için uğraşan hepimize helal olsun.

Ranciere'e göre estetik

Ranciere'in, Estetik Bilinçdışı'nda (2006) yaptığı tanımıyla estetik "sanatı ikame eden bir disiplin ya da bilime [değil], kendini sanatsal seçimlere açan ve bunların neden düşünsel seçimler olduğunu ifade etmeye ifade etmeye özen gösteren bir düşünce tarzına işaret eder"(sf.9). Estetik, sanatsal düşüncenin tarihsel rejimidir. Daha da açmak gerekirse estetik devrim olarak nitelendirilen şey, "görünebilirlik ve söylenebilirlik, bilme ve eylem, etkinlik ve edilgenlik arasında düzenlenemez bir ilişkiler bütünlüğünün ortadan kaldırılması"dır (sf.21).

sinema ve estetik: yanılsamanın gerekliliği

Baudrillard'ın Sanat Komplosu (2010) kitabında sinema üzerine söylediklerini elzem buluyorum. Zira, Baudrillard'a göre sinema teknolojik gelişimi boyunca yanılsamasını kaybetmiş durumda. Yanılsama ile illüzyondan öte, daha çok, imgelemden bahsediyor Baudrillard ve teknik gelişimin neden olduğu sinematografik kusursuzlaşmanın, filmlerde ne bir boşluğun, ne bir aralığın veya eksiltmenin oluşumuna neden olduğunu ileri sürüyor (ki bu eksiltme ve boşluk sinemayı aynı zamanda sanat yapan öğelerdir bana kalırsa). Hipergerçekçilik (örneğin yüksek çözünürlük), dolayısıyla, imgenin de kusursuzlaşmasına ve imge olmaktan çıkmasına neden oluyor. Yanılsama gücü o kadar da kayboluyor. Bugün artık üç veya dört bıyutuyla imgenin kendisine değil, pornografisine maruz bırakılıyoruz. Sinematografik gerçeğe ne kadar gerçeklik, yani boyut ekleyerek; başka deyişle (i.e.,)sanal gerçeklik yaratarak ve dijitalleştirerek, yanılsamayı da o ölçüde kaybediyor ve sinemanın estetik değerinden uzaklaşıyoruz. İmge, Baudrillar'a göre, "dünyanın iki boyuta salınmasıdır" (s. 30) ve üç boyutlu var olan dünyanın iki boyuta indirgenmesidir. Yanılsama indirgemedir kısacası. Sanal görüntü, imaj, ise boyut sayısını artırmaktır, "üç boyutlu gerçekçi bir imgeyi yeniden yaratarak bu yanılsamayı yok eder" (s. 30), onu hipergerçekçi kılmaya çalışır. Ne var ki, sanallık, imgenin asla yerini tutamaz.

tag'den canlı Halil Altındere

Halil Altındere, Pilot Galeri'de devam eden ve adını Emma Goldman'ın ünlü sözünden alan "Dans Edemediğim Devrim Benim Değildir" sergisinde eski ve yeni çalışmalarını bir araya getirmiş. Sergiyi gezerken yeni işlerden bir tanesi cep telefonlarında kullanılmaya başlanan ve yukarda resmini gördüğününüz bir tag olarak tasarlanmış. Sanat Dünyamız'ın yalancısıyım ama sergide bu işin fotoğrafını çektiğinizde Altındere'nin cep telefonunuzda bir fotoğrafına ulaşıyorsunuz. Pek tabii cep telefonununuzda bu işi yapabilecek özel bir programın olması gerekiyor. Neyse, lafı dolandırmayım ama sergide bizi bekleyen süpriz, işin fotoğrafını çektiğimizde Altındere'nin işi olan fotoğrafını değil kendisini görmek oldu. Zira, tag ile cebelleşirken (telefonumda böyle bir program olduğunu düşündüğümden, ki daha önce gazetelerde denemiş ve işe yaramıştı, kardeşimle bir ben, bir o fotoğrafı çekiyor ama işe yaramıyordu) Altındere'nin kendisi arz-ı endam etti. Fotoğrafı çek, Altındere'nin canlısı gelsin. Güzel fikir...

Keşke savaş olsa

Aslı Özge'nin Köprüdekiler filminden bir replik: Keşke savaş olsa! 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamalarından birisini izlemekte olan Fikret, Boğaziçi Köprüsü'nde çiçek satmaktan arta kalan zamanında beraber takıldığı arkadaşına döner ve bu sözleri eder. Dört bir tarafta bayrak seli, geçen panzerler, tanklar, asker gibi yürüyen liseliler, atılan sloganlar. Etkilenmemek elde midir? Tıpkı bu Cumhuriyet Bayramında yapılacak törenlerden olduğu gibi. Ne değişti, ne değişecek?

sayın muhbir vatandaş

sayın muhbir vatandaş,
üst kattaki saçı uzun küpeli üniversiteli çocuktan,
alt kattaki eşinden boşanmış özgür ruhlu kadından,
yan dairedeki anadilini çekinmeden konuşan kürt vatandaştan,
sokaktaki travestiden,
çöp tenekesinin başında ısınmaya çalışan çingeneden,
onların top oynayan çocuklarından,
mahallede kara çarşaflarla dolaşan şişman teyzeden,
onun önünde hızlı adımlarla yürüyen sakallıdan,
marjinalden,
farklı olan herşeyden, hayatın kendisinden,
ötekinden,
Öteki'nden,
korkudur.
sadece etnik düşmanlık değil, hayata karşı vicdansızlıktır.
yap ihbarı, kap parayı.
yeni düzen.

sorry, where is the contemporary art museum?

Tiflis'in, Eski Tiflis mahallesinde dolaşırken karşımıza çıktı bu yazılama. Metroda, eski duvarlarda bir itiraz gibi yükselen bir soru: Sorry, where is the contemporary art museum? Şehirde olmayan çağdaş sanatlar müzesini sorgulayan bir soru.